| Türk Dünyasının Mekanı.. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Osmanli Devleti Tarihi Kapilari |
|
| |
Yaşadığımız şu günler tarihin derinlerinde kaldığında acaba tarihçiler İstanbulun karayolu ile iki giriş kapısı olduğunu ve bu kapılardan araçların para ile geçtiğini yazacaklar! Tıpkı artık olmayan 55 kapı gibi
Surlarla çevrili olduğu dönemde kente giriş çıkış kontrol ediliyordu; eski kapılardan geriye adları kaldı
55 kapılı İstanbul
Yaşadığımız şu günler tarihin derinlerinde kaldığında acaba ne diyecekler? İstanbulun karayolu ile iki giriş kapısı olduğunu ve Avrupa Yakasında Mahmutbey, Asya yakasında Çamlıca adında iki gişeden kente parayla girildiğini mi yazacaklar! Bugün bizim, düne ait bildiğimiz; Osmanlı ve Bizans döneminde İstanbula para ile girilmiyordu, ama özel izinle giriliyordu ve hele dengini sırtına alan İstanbula yerleşemiyordu. Surlarla çevrili İstanbulun 55 kapısı vardı. Surlar Marmara, Haliç ve kara surları olarak üç kısımdı. Sabah açılan kapılar, akşam kapanıyordu Gelin şimdi İstanbulu kapı kapı dolaşalım!
Marmaradaki kapılar
Marmara Denizi kıyısında 19 kapı bulunuyor.
Marmaradan Haliçe doğru:
Mermer Kule Kapısı; şimdi her ne kadar Yedikulede sahil yolunun üstünde kalıyorsa da zamanında denizin içinde Kule duvarlarındaki taşlarda imparator ailelerine ait izler, kulenin Yıldırım Beyazıt ın kuşatmasına karşı devşirme malzemelerle yapıldığını gösteriyor. Debbağ Kapı da deniyor. Narlı Kapı; Ayios Studios Kapısı. Kapının yanına bir nar ağacı dikmek yetiyor Samatya Kapısı; Psamathia Kapısı Davutpaşa Kapısı
Yeni Kapı; Bizans döneminde Blanga veya Vlanga Kapısı; Osmanlı döneminde önce Yeni Langa Kapısı ve sonra Yeni Kapı. Kumkapı; Bizans döneminde küçük iskele anlamında Kontoskalion Kapısı. Sofia Kapısı; burada bir liman vardı; Osmanlıda Kadırga Limanı Kapısı olmuştu.
Küçükayasofya Kapısından sonra Çatladı Kapı. Çaltadı Kapının Osmanlıdaki ilk adı Çatladısu Kapısı. Bizanstaki adı ise Porta Leonis; kapının önündeki aslan heykellerinden Aslanlar Kapısı. Bukoleon Sarayı Kapısı; Bizans sarayına açılan kapı.
Ahır Kapısı, Topkapı Sarayının ahırlarına açılan kapı Tarihi yarımadanın en güzel manzarasına sahip bir yer ve burası ahır Balıkhane Kapısı, Bizanstaki adı bilinmeyen Osmanlıdan kaldığı sanılan bir kapı. Ayia Maria Hodegetria Manastırı Kapısı; bugün taşlarla örülmüş kapı
Mangana Kapısı; Bizans döneminin Mangana Sarayının Kapısı, artık kapalı bir kapı. Aya Yorgi Kapısı; adını Bizansın azizlerinden Ayios Yeoryiosten alan eski bir kapı. Demirkapı; Osmanlı döneminde açılan bir kapı. Değirmen Kapısı; yine Osmanlı döneminde açılmış bir kapı ve büyük olasılıkla değirmene açılan kapı. Top Kapısı; Topkapı Sarayını korumak için yerleştirilen toplardan adını alan kapı. Aslında II. Mehmet in yaptırdığı sarayın adı Saray-ı Cedid-i Amireydi ve fakat toplar ve kapı sarayın adı oldu. Bizans dönemindeki adı Ayia Barbara Kapısı.
Haliçteki kapılar
Haliçteki surların büyük bölümü ve dolayısıyla kapıların çoğu artık yok. Marmaradan Haliçin içine doğru 25 kapı vardı ve adları şöyleydi:
Eugenios Kapısı ya da Kentenarios Kapısı. Ne kapı kalmış ne menteşe! Uğrakkapı; Osmanlı döneminde açılan bir kapı. Yalı Köşkü Kapısı, Fatih Sultan Mehmetin açtırdığı ve bir zamanlar kıyıdaki yalıya gidilen kapı.
Porta Veteris Rectoris ya da Porto Bonu; Sirkeci. Bugün burada bir kapı olduğunu düşünün ve sonra trafiğin halini! Bahçe Kapı; yerinde yeller esen kapının adından günümüzde İstanbulun en yoğun taşıt ve yaya trafiklerinden birinin yaşandığı bu yerde bir zamanlar bahçe olduğu anlaşılıyor. Bir adı da Çıfıt Kapı.
Yeni Cami Kapısı, Balık Pazarı Kapısı, Zindan Kapı, Odun Kapısı, Ayazma Kapısı, Unkapanı Kapısı Galata Köprüsü ile Unkapanı Köprüsü arasında artık olmayan kapılar
Geride, Osmanlı dönemindeki pazarların, iskelelerin ve zindanların adı kalmış Yeni Cami Kapısı, Latinler için San Marco Kapısı
Cibali Kapısı; bir zamanlar karakol uyla ünlüydü. Porto İspigas. Aya Kapısı, çocukluğumdaki ayakkabı ydı. Eyüpe doğru giderken otobüsün biletçisi, Ayakapı diye seslense de ben ayakkabı anlardım. Bizansın azizlerden Aya Teodosianın adından geldiğini sonraları anlamıştım. Kapı bugün de yerinde duruyor.
Profitu Prodorumu Kilisesi Kapısından sonra Yeni Ayakapı; Bizans döneminde olmayan, Kanuni Sultan Süleyman ın açtırdığı bir kapı. Petri Kapısı; geride kapısı kalmasa da Porta Petrion, Porto Sidera, Pili Petriou adlarını bırakıyor. Fener Kapısı; Porto Faros önce Porta Fenari oluyor sonra da bugünkü adını alıyor.
Diplofaros Kapısı, İtalyanlar Porta Diplofaros diyor. Basileos Kapısı; İmparatorluk Kapısı anlamında Bisilike Kapısı da deniyor. Küngoz Kapısı, Bizans dönemindeki adı Kinegion Kapısı. İtalyanlar Chinico Kapısı diyor.
Balat Kapısı; Rumca saray anlamındaki palatiyon un Türkçede Balat Kapusu na dönüşmesinden oluşuyor. Kapının Bizans dönemindeki adının hünkâr kapısı anlamında Vasiliki pili olduğu sanılıyor. İmparator, Blahernai Sarayına bu kapıdan gidiyor. Bizans döneminde kapının bir başka adı da Ayios İoannes Kapısı.
Atik Mustafa Paşa Kapısı, adını II. Beyazıt ın sadrazamlarından olup da Yavuz Sultan Selim in öldürttüğü Atik Mustafa Paşa dan alıyor. Mustafa Paşanın adının burada kalması ise eski bir Bizans kilisesini camiye çevirtmesinden geliyor. Bizans döneminde Ayia Anastasia Kapısı olarak biliniyor.
Ayvansaray Kapısı; adını tabii ki Ayvan Saray dan alıyor. Peki, Ayvan Saray ne oluyor? Görüşler çeşitli. Osmanlı döneminde Bizans surlarındaki mahzenlere hayvan konduğu ve bu yüzden semte hayvan sarayı denildiği söyleniyor. Osmanlı buradaki Bizans sarayına kemerli yüksek bina anlamında eyvan denildiği için eyvan saray adı ortaya atılıyor. Kapının Bizans dönemindeki adı Kliomenes Kapısı. Dideban Kapısı; Bizans dönemindeki Ksiloporta Kapısı. Haliç surlarının en uç noktasındaki bu kapı bir ara Eyyub el-Ensari Kapısı adıyla da anılıyor. Osmanlının Farsçadan aldığı dideban, nöbetçi karakol, bekçi anlamına geliyor.
Kara surlarındaki kapılar
İstanbulun kara surlarını Haliç kıyısından Marmara kıyısına doğru izleyince 11 kapı bulunuyor: Blahernai Kapısı; Ayvansaray sırtlarında kara surlarından Bizans sarayına açılan kapı Sarayın kalıntıları günümüzde Tekfur Sarayı olarak biliniyor. Porto Regia; Regia Kapısı. Eğri Kapı, adı kapının eğriliğinden geliyor. Edirne Kapısı, Bizans dönemindeki adıyla Harisius veya Andrinopolis Kapısı. Trakyadaki Andrino kentine doğru gidilen bu kapının adı Osmanlı döneminde Edirne yoluna dönüşüyor Sulukule Kapısı; Bizansta Pempton Kapısı. Sulukule adı, mahallede sakalarla yapılan su kavgalarından geliyor.
Top Kapısı, Bizanstaki adı Romanos Kapısı. Topkapı Sarayı ile ilgisi olmayan bir kapı. Sultan II. Mehmet, kuşatma sırasında karargâhını buraya kuruyor. En ağır top atışları da buradan yapılıyor. Öyle ki sonradan buradaki mahallenin adı Top Yıkığı Mahallesi oluyor. Mevlevihane Kapısı; günümüzde Mevlana Kapı olarak biliniyor. Kapının adı Osmanlı döneminde buradaki Mevlevi tekkesinden geliyor. Bizans dönemindeki adı Rhesium Kapısı. Kalagru Kapısı; Bizans dönemindeki adıyla Porta tou Kalagru. Silivri Kapısı; Bizans dönemindeki adı Pege Kapısı. Belgrad Kapısı; Bizans döneminde Ksilokerkos Kapısı olarak biliniyor. Yaldızlı Kapı; bir adı da Altın Kapı. Bizans dönemindeki adı Porta Auera. Bugün Yedikule Surlarının içinde ve ayakta duruyor fakat kapalı. Bizans döneminde seferden dönen imparatorun büyük törenle girdiği kapı.
Sur dışındaki kapılar
İstanbulun surlarda 55 kapısı var ama kapıları surlardakilerle sınırlı değil Örneğin Galatadaki Azapkapı ve Üsküdardaki Paşakapısı da İstanbulun kapılı semtlerini oluşturuyor. Azapkapının adı Osmanlı döneminde Haliç Tersanesinin yanına kurulan Azepler Kışlasından geliyor. Bölge, Cenevizlilerin elindeyken Galata surlarındaki bu kapıya Porta di San Antonio deniyordu. Paşakapısı ise sadrazamların hem oturdukları hem de görev yaptıkları yerdi. Ne var ki, 1600lü yıllarda sadrazamlar konaklarını Üsküdarın bu semtinde yaptırınca İstanbulun karşı yakasında kapılı yeni bir semt ortaya çıktı.
|
|
|
|
|
|
| |
Bugün 50596 ziyaretçi siteye göz attı. Sizlerle gün geçtikçe büyüyoruz!!
Her Hakkı Saklıdır ® Copyright ™ 2015 TURKEY ™>
IP adresiniz :
Tüm tarayıcılarla uyumludur. |
|
|
|
|
|
|
|
